આજે વિશ્વ ડાયાબિટીસ દિવસ: આ બિમારીથી દર બે મિનિટે એકનું મૃત્યુ- સર્વે

આજના દિવસની વિશેષતા

તારીખ તવારીખ 

સંકલન : વિજય એમ. ઠક્કર 

આજે - ૧૪મી નવેમ્બર-૨૦૨૨

Today : 14 November-22  

*વિશ્વ ડાયાબિટીસ દિવસ *

આજની લાઈફસ્ટાઈલમાં મધુપ્રમેહ એટલે કે ડાયાબિટીસ (Diabetes) મોટી વૈશ્વિક સમસ્યા બની ગઈ છે. ભારતની યુવા વસતીમાં ડાયાબિટીસના ઘણાં દર્દીઓ (Diabetes Patients) છે અને આ સંખ્યા સતત વધી રહી છે. દર વર્ષે ડાયાબિટીસ અંગેની જાગૃતિ માટે 14 નવેમ્બર (14 November)ના વિશ્વ ડાયાબિટીસ દિવસ (World Diabetes Day) મનાવવામાં આવે છે. શહેરી વસ્તીની સરખામણીએ ગામડાંઓમાં ડાયાબિટીસના ઓછા દર્દી જોવા મળે છે, કેમકે શહેરની જીવનશૈલી અને અને ખાણીપીણીમાં ગામડાની દ્રષ્ટિએ ઘણો તફાવત આવી જાય છે. આ બીમારીને અટકાવવા માટે ફક્ત જાગૃતિ પૂરતી નથી, લાઈફસ્ટાઈલ બદલવાની પણ એટલી જ જરૂર છે. શહેરોમાં અનિયમિત ખાણીપીણી અને શારીરિક શ્રમની ઘટને લીધે કેસ વધી રહ્યા છે.

ઇન્સ્યુલિન આપણા શરીરમાં બનતું ઉપયોગી દ્રવ્ય છે. તે સ્વાદુપિંડ (પેન્ક્રીયાસ) ગ્રંથિમાં બને છે. કોઈ કારણસર સ્વાદુપિંડમાં ઇન્સ્યુલિન પૂરતા પ્રમાણમાં પેદા ન થાય ત્યારે ડાયાબિટિસ થાય છે. ડૉ.ફ્રેડરિક બૅન્ટિંગે કૂતરાઓ પર પ્રયોગો કરીને સ્વાદુપિંડમાં કેવી રીતે ઇન્સ્યુલિન બને છે તે શોધી કાઢ્યું અને ઇન્સ્યુલિન બહાર કાઢવાની રીત પણ શોધી

* ભારતીય આધ્યાત્મિક શિક્ષક અને ઈન્ટરનેશનલ સોસાયટી ફોર કૃષ્ણ કોન્શિયસનેસ (ઈસ્કોન) ના સ્થાપક-આચાર્ય શ્રીલ પ્રભુપાદ (અભય ચરણારવિંદ ભક્તિવેદાંત સ્વામી અને અભય ચરણ દે) અમર થઈ ગયા (1977)
જેઓ સામાન્ય રીતે “હરે કૃષ્ણ” તરીકે ઓળખાતા અને ઇસ્કોન ચળવળના સભ્યો ભક્તિવેદાંત સ્વામીને કૃષ્ણ ચૈતન્યના પ્રતિનિધિ અને સંદેશવાહક તરીકે જુએ છે
જેઓ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુરોપ અને ભારત સહિત ઘણા દેશોમાં અનુયાયીઓ મેળવવામાં સફળ રહ્યા હતા. તેમનું મિશન સમગ્ર વિશ્વમાં ગૌડિયા વૈષ્ણવ ધર્મનો પ્રચાર કરવાનું હતું, જે વૈષ્ણવ હિંદુ ધર્મની એક શાળા છે
તેમણે હિંદુ કૃષ્ણવાદના એક સ્વરૂપના આધારે જે સમાજની સ્થાપના કરી હતી તે ભાગવત પુરાણને કેન્દ્રીય ગ્રંથ તરીકે ઉપયોગ કરીને વિકાસ કરવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું

* આઝાદ ભારતનાં પ્રથમ વડાપ્રધાન અને વકીલ પંડિત જવાહરલાલ નહેરુનો ઉત્તરપ્રદેશના અલ્હાબાદ (પ્રયાગરાજ)માં જન્મ (1889)
સમૃદ્ધ બેરિસ્ટર  પિતા મોતીલાલ નહેરુનાં તેઓ સૌથી મોટા પુત્ર હતાં અને નેહરુ કુટુંબ મૂળે કાશ્મીરી બ્રાહ્મણ હતું ઘણા વર્ષો પહેલા મોતીલાલ નહેરુ ત્યાંથી અલાહાબાદ સ્થળાંતરિત થયા હતાં જવાહરલાલના 1916માં દિલ્હીમાં વસેલા અને મૂળ કાશ્મીરી પરિવારનાં કમલા કૌલ સાથે લગ્ન થયા, કમલા નેહરુ પણ ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળનાં સક્રિય સહભાગી રહ્યા
રાજનેતા હોવા ઉપરાંત નહેરુ ઇતિહાસપ્રેમી અને સાહિત્યકાર પણ હતાં. તેમણે પોતાનાં જેલવાસ દરમિયાન ‘ગ્લિમપ્સીઝ ઑફ વર્લ્ડ હિસ્ટ્રી’(1934), પોતાની ‘આત્મકથા’ (1935) અને ‘ધ ડિસ્કવરી ઑફ ઇન્ડિયા’(1946) જેવાં પુસ્તકો લખ્યાં હતાં. તેમણે જેલમાંથી પુત્રી ઇન્દિરાને પત્રો દ્વારા ઇતિહાસનું જ્ઞાન આપ્યું ને ‘ઇન્દુને પત્રો’ નામે તે પુસ્તકરૂપે પ્રસિધ્ધ થયું 
તા. 15 ઓગસ્ટ, 1947નાં નવી દિલ્હી ખાતે સ્વતંત્ર ભારતનો ધ્વજ લહેરાવવાનું સન્માન નેહરુને પ્રાપ્ત થયું હતું. વડાપ્રધાન તરીકે તેઓએ 1947થી 1964 સુધી સેવા આપી

* પદ્મશ્રીથી સન્માનિત અને "અનાથની માતા" તરીકે ઓળખાતા સામાજિક કાર્યકર સિંધુતાઈ સપકલનો મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના વર્ધા ખાતે જન્મ (1948)

*  ‘પદ્મ ભૂષણ'થી સન્માનિત અને ભારતની પ્રથમ ટેસ્ટ ક્રિકેટ ટીમના કેપ્ટન સી.કે. (કોટ્ટારી કનકેય) નાયડુનું ઇન્દોરમાં અવસાન (1967) 
ભારતીય ક્રિકેટચાહકો પર પોતાનાં સર્વતોમુખી ક્રિકેટ જાદુથી કામણ કરનાર ક્રિકેટર સી.કે. નાયડુ એ પોતાની ઉંમર સુધી ક્રિકેટ રમવાનું ચાલુ રાખ્યું, જે આજના ખેલાડીઓ માટે પણ દિવાસ્વપ્ન બન્યું છે, 37 વર્ષની ઉંમરે, જ્યારે ખેલાડીઓ આજે નિવૃત્તિ લેવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે સી.કે. નાયડુએ ટેસ્ટ મેચ રમવાનું શરૂ કર્યું ને તેમણે પોતાની છેલ્લી મેચ 68 વર્ષની છેલ્લી ઉંમરે રમી હતી, તેઓ કુલ 7 ટેસ્ટ અને 207 ફર્સ્ટ ક્લાસ મેચ રમ્યા હતા

* ભારતીય ઉદ્યોગપતિ આદિત્ય વિક્રમ બિરલાનો કોલકાતા ખાતે જન્મ (1943)

* ભારતીય ક્રિકેટર (12 વનડે અને 3 ટી -20 રમનાર) અને રાજકારણી મનોજ કુમાર તિવારીનો પશ્ચિમ બંગાળના હાવરા ખાતે જન્મ (1985)
તે જમણા હાથના બેટ્સમેન તરીકે સ્થાનિક ક્રિકેટમાં બંગાળનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને ઈન્ડિયન પ્રીમિયર લીગમાં દિલ્હી ડેરડેવિલ્સ, કોલકાતા નાઈટ રાઈડર્સ, કિંગ્સ ઈલેવન પંજાબ અને રાઈઝિંગ પુણે સુપરજાયન્ટ્સ તરફથી રમ્યા છે 

* ભારત સરકારમાં કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી રહેલ અજીત કુમાર પંજાનું અવસાન (2008)

* ભારતીય નૌકાદળના નૌકાદળના વડા તરીકે સેવા આપનાર નિર્મલ કુમાર વર્માનો જન્મ (1950)
 
* ભારતીય સેફ, રેસ્ટોરેચર, કુકબુક લેખક, ફિલ્મ નિર્માતા અને માનવતાવાદી વિકાસ ખન્નાનો જન્મ (1971)

* રાષ્ટ્રીય રેકોર્ડ નોંધાવનાર ભારતીય દોડવીર અમિયા કુમાર મલિકનો જન્મ (1992)

* મરાઠી લોકપ્રિય નવલકથાકાર, સલાહ પુસ્તકોના લેખક અને સંપાદક નારાયણ હરિ આપ્ટેનું અવસાન (1971)

* ભારતીય પેલિયોબોટનિસ્ટ અને લખનૌ ખાતે બિરબલ સાહની ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ પેલેઓબોટનીની સ્થાપના કરનાર બીરબલ સાહનીનો પાકિસ્તાનમાં જન્મ (1891) 

* ગુજરાતી નવલકથાકાર, વાર્તાકાર, ચરિત્રકાર દિલીપ નાગજીભાઈ રાણપુરાનો ધંધુકા ખાતે જન્મ (1932)
આદર્શ અને લોકનિષ્ઠ પત્રકાર દિલીપ રાણપુરા નવી પેઢીનાં પત્રકારો માટે પ્રેરણારૂપ બન્યા છે, શિક્ષક-આચાર્ય તરીકે દીર્ઘકાલીન સેવાઓ આપનાર તેઓ હંમેશા ખાદીનાં કપડામાં સજ્જ આ વ્યક્તિની 'રિપોર્ટિંગ’ પદ્વતિ પણ સરળ રહી

* મલયાલી નિબંધકાર અને ટૂંકી વાર્તા લેખક, અગ્રણી જમીનદાર અને કેરળ જર્નાલિઝમના ગ્રાન્ડ ઓલ્ડ મેન તરીકે ઓળખાતા વેંગાયિલ કુન્હીરામન નયનારનું અવસાન (1914)

* હિન્દી ફિલ્મો અને થિયેટરના પ્રતિષ્ઠિત પાત્ર અભિનેતા અને દિગ્દર્શક મનોહર સિંહનું અવસાન (2002)

* મલયાલમ ફિલ્મોમાં અભિનેત્રી, નિર્માતા અને પ્લેબેક સિંગર મમતા મોહનદાસનો જન્મ (1985)

* ચેનલ વી ઈન્ડિયાના ક્રેઝી સ્ટુપિડ ઈશ્કમાં અનુષ્કાના પાત્ર માટે જાણીતી હિન્દી ટેલિવિઝન અભિનેત્રી હિબા નવાબનો જન્મ (1996)

* તમિલ સિનેમામાં નિર્દેશક, પટકથા લેખક અને નિર્માતા નમ્મલવર લિંગુસામીનો જન્મ (1967)

* મલયાલમ ફિલ્મ નિર્માતા અને કલા દિગ્દર્શક ભરથાનનો કેરળના થ્રિસુર જિલ્લામાં વાડક્કનચેરી નજીક એન્ગાક્કડુ ખાતે જન્મ (1946)
પદ્મરાજન અને કે.જી. જ્યોર્જ સાથે મલયાલમ સિનેમામાં ફિલ્મ નિર્માણની નવી શાળાના સ્થાપક તરીકે જાણીતા છે, જેમણે એવી ફિલ્મો બનાવી કે જેને વ્યાપકપણે આવકારવામાં આવ્યો હતો જ્યારે વિવેચકો દ્વારા પણ વખાણવામાં આવ્યા છે 

* ઇન્સ્યુલિનનાં શોધક, કેનેડિયન તબીબી વૈજ્ઞાનિક અને ચિકિત્સક ડૉ.ફ્રેડરિક બૅન્ટિંગનો કેનેડાનાં એલિસ્ટન શહેરમાં જન્મ (1891)
તેમણે પોતાની ઇન્સ્યુલિનની શોધમાં જેમ્સ મેકલોડ અને ચાર્લ્સ બેસ્ટ નામનાં સાથી વિજ્ઞાનીઓને પણ યશ આપ્યો અને ત્રણ ડૉકટરોને આ શોધ બદલ 1923માં નોબેલ ઇનામ એનાયત થયું